Power BI Giriş – Bölüm 1

Merhaba, bu makale ile PowerBI serisine başlıyoruz. Power BI’ın tanıtımından önce BI kısmını biraz açmak konuya ilk başlayacaklar için daha anlamlı olacaktır. Business Intelligence baş harflerini alarak kısaltılan BI’ın Türkçe karşılığı İş Zekasıdır. Ham halde bulunan verinin kullanışlı ve anlamlı hale getirilmesi için kullanılan teorilerin ve süreçlerin yürütülmesi işlemidir. İş tanımlarına göre bölünmüş departmanların geçmiş, gelecek yada ihtiyaca göre anlık durumlarının kontrolünün sağlanmasıdır. İş zekası teknolojileri raporlama, analitik, iş performansı, veri madenciliği gibi çok farklı kategorilerde bilgi edinmek için kullanılmaktadır. BI süreçlerini daha iyi anlamak adına biraz detaya inelim.

Self Servis BI – (Personel BI)

Self Servis BI aslında IT ekibinin ve veri analizi ile uğraşan uzmanların çabalarını azaltmaya yönelik bir senaryodur. Satış departmanında çalışan bir personelin Microsoft Access veri tabanı yada Microsoft Excel çalışma kitabında yer alan bazı satış bilgilerini analiz etmek istediğini düşünelim. Birkaç tıklama ile çeşitli veri kaynaklarında yer alan verileri alıp bir model oluşturduktan sonra elde edilen bilgileri yorumlama işlemine kendisi devam edebilir. Bu sayede BI uzmanı haricindeki kişiler için de süreç daha yaygın hale gelebilir.

Takımlar için için İş Zekası – (Team BI)

Uygulama kullanıcıları ve iş süreçlerine dahil olan takım çalışanları için raporlama araçlarını yüklemesine gerek kalmadan diğer ekip üyeleri ile paylaşım sağlanabilir. Diyelimki satış departmanından Örnek verirsek Ayşe hanım Finans’dan çalışma arkadaşı Ahmet bey ile satış modelini paylaşmak istiyor. Ayşe hanım Power BI’a gerekli içeriği yükledikten sonra Ahmet bey online ortamdan ilgili içeriği görebilir hale gelir. Ahmet bey de aynı şekilde kendi rapor ve tablolarını oluştururarak Ayşe hanımla paylaşabilir.

Organizasyonlar için İş Zekası – (Organizational BI)

Microsoft Sql Server Analysis Service (SSIS) kullanarak çok katmanlı ve tabular model işlemleri gerçekleştiren iş zekası uzmanları Power BI’a (ayrı bir iş süreci olarak düşünülürse) veri taşıma işlemlerine gerek kalmadığını göreceklerdir. Örneklendirirsek BI uzmanı Mert bey şirket içerisindeki kaynak makinelere Data Warehouse (DW ya da DWH) yapısını oluşturdu ve tabular modellerini bu yapı üzerine kurdu. Mesut bey ise kendi bilgisayarına Power BI’ın ilgili yazılımı yükledikten sonra Power BI modellerini kullanabilir hale gelir. Yani organizasyon içerisinde Cloud hizmeti kullanmadan kendi süreçlerini kendi kaynakları ile yürütebilirler.

İş Zekasının temel amacı, daha akıllı kararları ve daha iyi iş sonuçlarını ortaya çıkaran ve eyleme geçirilebilir bilgiler elde etmektir. Kullanıcıların bu hedefe ulaşmasına yardımcı olabilecek üç tür veri analizi çeşidi vardır.

• Tanımlayıcı yada Betimsel Analiz (Descriptive)
  Geriye dönük bir analiz çeşididir. Şirketin performansını anlamak için geçmişte neler olduğu ile ilgilenir. Bu tür analizler günümüzde kullanılan en yaygın ve en çok kullanılan analiz türüdür. Power BI yada Excel ile veriler tutarlı ve anlamlı bir şekilde işlendiğinde detaylı analizler yapmak mümkündür. İş zekası uzmanı yıllara göre satış eğilimlerini keşfetmek için bir Power BI raporu oluşturabilir. En iyi 10 müşterim kimdir? Şirketin yıl, çeyrek ve aylara göre karlılık durumları nedir? Şirketin planlanan satışları ile gerçekleşen satışları arasındaki farklılık nedir? Sorular detaylandırılarak gerçekleştirilecek çalışmalar ile yanıtlar bulunabilir.

• Öngörücü Analiz (Predictive)
  Gelecekte ile ne olacağı ile ilgilenen analitik türüdür. Gelecekteki sonuçları belirlemek ve tarihsel verilere dayanarak kolayca fark edilemeyecek kalıpları keşfetmek için veri madenciliği ve makine öğrenmesi algoritmaları kullanılarak çıkarımlar elde edilebilir. Analiz edilmesi gereken veriler çok çeşitli ve karmaşık olabilir. Analizlerde insan beyni sınırlı kalabileceğini unutmamak gerkir. Bu yüzden detaylı analizler geleneksek yöntemler ile elde etmek imkansız olabilir. Veri madenciliği süreçlerinde tahmin etme, profil oluşturma ve sipariş analizi gerçekleştirilebilir. Gelecek bir kaç ay için öngörülen ürün satış adedi kaç olacak? Bir müşterinin zaten seçmiş olduğu ürünle birlikte satın alması muhtemel diğer ürünlerin listesi nedir? Müşteri türüne göre (yaş, cinsiyet, gelir, vs.) ürün kategori satış sayısı değişiyor mu? Power BI’ın içinde gelecek tahmini için gerekli algoritmalar mevcut değil ama Azure Machine Learning  ve R dili gibi diğer hizmet ve ürünler ile entegre edilebilir. Örneğin analist Mert bey Azure Machine Learning hizmetiyle bir tahmin modeli oluşturabilir ve sürekli güncellenen sonuçları Power BI’a aktarabilir. Ya da R komut dosyasından öngörülen verileri blob formatında çıktı alarak bunun Power BI’da görüntülenmesini sağlayabilir.

• Kuralcı Analiz (Prescriptive )
  Kuralcı analiz türü yukarıda bahsedilen analiz türlerini kapsamaktadır.  Geleceği tahmin etmekle kalmayıp aynı zamanda eylem planına da karar verir. Değerlendirilmesi gereken her seçeneği ele alıp  çok farklı karar mekanizmalarını kullanır ve sonuçların optimal değerlerini gösterir. Yöneylem araştırmasına göz kırpıyor diyebiliriz. Öngörücü ve Tanımlayıcı analiz araçları yeterince olgunlaşmışken Kuralcı analiz araçları emekleme aşamasındadır. Microsoft, Cortana Analytics Suite ürününü “verilerinizi akıllı eyleme dönüştürmenizi sağlayan tamamen yönetilen büyük veri ve gelişmiş analiz paketi” olarak tanıttı. Büyük işlem hacimlerine sahip süreçleriniz için Cortana’yı kullanabilir ve çıktılarını Power BI ile entegre edebilirsiniz.

Power BI Ürün Çeşitliliği

Biraz da Power BI’ın kendisinden bahsedelim. Power BI veri kaynaklarınıza bağlanmanıza, verileri görselleştirmenize  ve diğer kullanıcılarla fikir paylaşmanıza olanak tanıyan bir dizi ürün ve hizmetler bütünüdür. Power BI temelde üç üründen oluşur.

• Power BI Service
  Verilerinizi, raporlarınızı ve tablolarınızı online olarak barındırmanıza ve bunları iş arkadaşlarınızla paylaşmanıza olanak tanıyan bulut tabanlı bir iş analizi hizmeti (powerbi.com). Power BI Cloud’da  barındırıldığı ve Microsoft tarafından korunduğu için, kuruluşunuzun şirket içi bir altyapı satın alması, yüklemesi ve yürütmesi gerekmez. Microsoft, Power BI Service için haftalık güncellemeler sunar, böylece yenilik ve iyileştirme hızı hiç duraksamadan devam eder.

• Power BI Mobile
  iOS, Android ve Windows için, kullanıcıların hareket halindeyken raporlara erişmek için tablet ve akıllı telefon gibi mobil cihazları kullanmalarını sağlayan bir dizi yerel uygulamadır. Örneğin, bir mobil kullanıcısı mobil uygulamasıyla Power BI’a dağıtılan raporları ve gösterge tablolarını görüntüleyebilir ve bunlarla etkileşime geçebilir.

• Power BI Desktop
  Analistlerin veri modellerini ve raporları tasarlamalarına olanak tanıyan, serbestçe kullanılabilen bir Windows masaüstü uygulaması. Excel’deki Power Pivot’u kullanmasını bilenler için Power BI Desktop, Excel dışındaki bağımsız bir uygulamada benzer self servis BI özellikleri sunmaktadır.

Kaynaklar:
Data Warehouse (Wikipedia)
Introducing the Cortana Analytics Suite
Predective Analysis
Descriptive Analysis
Presciptive Analysis